Ból czasami boli


Katarzyna Staszewska 2006-03-25


Aaauć. Dlaczego ten zastrzyk musi być aż tak bardzo bolesny? Badania nad bólem nadal przynoszą zaskakujące rezultaty. Nikt nie spodziewał się na przykład, że liczba ludzkich receptorów bólowych, czyli zakończeń włókien nerwowych przewodzących informacje odbierane przez mózg jako ból, może zależeć od płci i koloru włosów.

Okazało się, że na 1 cm kwadratowy kobiecej skóry przypada dwukrotnie więcej takich „odbiorników” niż męskiej. Mimo to najlepiej spośród ludzi ból znoszą kobiety rudowłose. Włosy rude u mężczyzn nie wpływają na odporność na ból. U zwierząt też wykryto zależność miedzy lepszym znoszeniem bólu a kolorem sierści. Okazało się, że płowe myszy są równie odporne jak rudowłose panie. Medycyna radzi sobie z bólem coraz lepiej. Korzysta nawet ze środka, po którym człowiek nie czuje bólu, ponieważ wydaje mu się, że został oddzielony od ciała. Do niedawna wielkim problemem był najdziwniejszy rodzaj bólu: ból fantomowy. Ludzie cierpią, chociaż nie powinni, bo tego bólu po prostu nie ma.

Istnieje również skala mierzenia bólu, która opiera się na zadawaniu pytań pacjentom, a nie na obiektywnych pomiarach. Jest to tak zwany kwestionariusz McGilla, składający się z szeregu opisowych słów, czytanych osobie odczuwającej ból. Każdemu zestawowi od 3 do 6 słów przypisano punktacje od 1 (słaby) do 20 (silny). Ostateczny wynik jest sumą punktów ze wszystkich zestawów. Na przykład słowo „pulsujący” ma najniższą punktację 1, natomiast „rozdzierający” najwyższą – 20. Kwestionariusz McGilla definiuje osiem podstawowych typów bólu, za pomocą słów opisowych. Owe osiem kategorii to: newralgia po półpaścu, bóle fantomowe po amputacji kończyn, ból zęba, bóle nowotworowe, niektóre rodzaje bólów głowy, bóle artretyczne, porodowe i miesiączkowe.

W kwestii jaki ból jest najsilniejszy, specjaliści zajmujący się uśmierzaniem bólu podkreślają, że zależy to od indywidualnych predyspozycji danej osoby. Około 40 procent kobiet uważa bóle porodowe za znośne, jedna czwarta twierdzi, że są nie do wytrzymania. Natomiast wielu żołnierzy, którym wybuch oderwał kończynę, przez wiele godzin nie czuło żadnego bólu. Jednakże liczni lekarze są zgodni, że bólem, który nawet najwytrzymalszych rzuca na kolana, jest ten, który powodują kamienie nerkowe. Tworzą się one w nerkach z odkładających się soli, a kiedy zaczynają się przemieszczać w kierunku pęcherza, ich ostre jak brzytwa krawędzie rozcinają po drodze tkanki. Ból jest tak silny, że jego ofiary mają wrażenie, iż umierają, i jedynym sposobem jego uśmierzenia jest zwykle zastrzyk z morfiny. I po bólu.